İskilip Kalesi

İskilip kalesi, şehrin yerleşim alanının tam
ortasında yerden yükselen 100 metre yükseklikteki bir kaya kütlesinin
üzerine inşa edilmiştir. Kalenin kimler tarafından hangi tarihte
yapıldığına ilişkin yazılı bir kaynak bulunmamaktadır. Bölgede bulunan
diğer tarihi yapılardan ve araştırmalara göre kalenin Etiler, Roma,
Galatyalı’lar ve Bizans dönemlerinde kullanıldığı ve onarımlar gördüğü
belirtilmektedir. Yazılı kaynaklarda ise kalenin ilk kez Galatlar
zamanında Galat İmparatorlarından Castor’un oğlu Prens Dejotare’nin
Bloucium’u (İskilip’i) başkentler arasına katmasıyla (İ.Ö.278-300)
kaleninde önemli ölçüde onarımlar ve yeni ilavelerle güçlendirildiği
belirtilmektedir. İskilip Kalesi Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de
ilçenin en önemli savunma güçlerinden birisi olmuş, bu dönemlerde de
onarımlar görmüştür.

İskilip Kalesi
Cumhuriyet döneminde ise 1980 – 1988 yılları arasında restore
edilmiştir. Fakat restorasyon çalışması yapılan projeye göre
tamamlanamamış yarım kalmıştır.

Ana
Britanica’ya göre İskilip Kalesi İ.Ö yedinci Yüz Yılda Hititler
tarafından yapılmıştır. (Fakat bu konuda bir kaynak belirtilmemiştir.)


Yalçın bir kayanın üzerine kurulu bulunan İskilip Kalesinin yalnızca
bir girişi vardır. Kaleye İlçenin Kaleboğazı mahallesinde bulanan
Temenna diye bilinen mevkiinden ulaşılmaktadır. Kaleye diğer yönlerden
ulaşmak imkansızdır.

İskilip Kale’si
içerisinde halen 20 – 25 civarında ev bulunmasına rağmen, bu yapıların
pek çoğu atıl durumdadır. Kale surları içerisinde bulunan evlerde
yaşayan sayısı 30 – 40 kişiyi geçmez. Kale bu özelliğiyle Anadolu’da
nadir bulunan yaşayan kale örneklerinden birisidir.

İskilip
kalesinin üzerinde bulunduğu 100 metre yükseklikteki kaya kütlesinin
altında 100 kişilik bir zindan bulunmaktadır. Kalenin zirvesinden
girişler olduğu halk tarafından söylenmektedir. Fakat bu girişler halk
tarafından zaman içerisinde taşla doldurulmuştur. Bazı kişilere göre
baca şeklindeki bu yerler zindanlara asıl ulaşım kapıları değil, kaya
kütlesinin derinliklerinde bulunan zindanın havalandırma bacalarıdır.
Ayrıca kalenin Kale ardı olarak bilinen bölümü yıllarca taş ocağı
olarak çalıştırılmış, bu alanda bilinçsiz bir şekilde patlayıcılarda
kullanılarak yıllarca kalenin üzerine oturduğu kaya kütlesinden
parçalar koparılmıştır. Bu koparılan parçalarla birlikte kalenin bu
bölümünde bulunan tarihi bir çok yapıda ortadan kalkmış, tarih adeta
katledilmiştir. Bu kırılan bölümde kaya kütlesinin yüzeyine doğru
uzanan bir merdivenden söz edilmesine rağmen söz konusu oyma taş
merdiven günümüzde yoktur.



( Kale altında var sayılan zindanlarla ilgili yaptığım şahsi
araştırmada kale üzerinde bulunan bazı eski evlerin içerisinden küçükte
olsa girişler olduğu söylenmekteydi. Yine kalenin oturduğu kaya
kütlesinin çevresinde bulunan evlerde de bu yapıtın tarihi geçmişine
ışık tutacak pek çok kalıntının bulunduğu hatta kaleye giriş için
Mağaralar olduğu söylenmekteydi. Özelikle Kalenin Ulaştepe Mahallesi
cephesinin tabanında bulunan evlerin içerisinde daha da önemli tarihi
bulguların bulunduğu, irili ufaklı pek çok mağara benzeri oyuklar
olduğu söylenmekteydi. Buralarda oturanlarla yaptığım sohbetlerde bu
bilgileri doğrultamadım. Fakat buralarda yaşayan halkın pek çok şeyi
sakladığı kanısındayım. Buralarda yaşayan insanlarda , bunları
söylersek Devlet evimize el kor tedirginliği var. Bu konular resmi
olarak araştırmalıdır. Zira, İskilip kalesi ve çevresiyle ilgili 2007
tarihi itibariyle bilimsel olarak yapılmış hiçbir çalışma mevcut
değildir. Kale ile ilgili yazılanlar ve çizilenler bir birini
kopyalayarak yazılmış bilgilerdir. Yerinde bilimsel bir araştırma
yapılarak yazılan bir belge maalesef bulunmamaktadır. Bu nedenle
İskilip kalesi Anadolu’nun en gizemli kalelerinden birisi olarak
günümüzde hala esrarını korumaktadır.)

İskilip
Kalesinin zirvesine günümüzde araçlarla da ulaşmak mümkündür. Kalenin
sadece yürüyerek gidilebilen kayalık yolu günümüzde yeniden
düzenlenerek, araç ve yaya trafiğine uygun hale getirilmiştir. Kalenin
içerisinde ise surlar etrafında dolaşmak pek mümkün değildir. Burada
yaşayan yerli halk bütün alanları işgal etmiş durumdadır. Surların bir
bölümü yakın tarihte restore edilmesine rağmen yeniden yıkılma
tehlikesi ile karşı karşıyadır. Sur çevreleri bahçe olarak kullanılmak,
kaçakta olsa bu alanlarda yapılaşmalara izin verilmektedir. Sur
yakınlarına dikilen ağaç kökleri bu surlar için en büyük tehlike olduğu
konunun uzmanlarınca belirtilmesine rağmen her hangi bir önlem
alınmamaktadır. Kale zirvesi tamamen kaya olmasına rağmen burada ekilen
ve ağaç dikilen küçük alanların toprağı kale dışından taşınarak
getirilen topraklardan oluşmaktadır.



Tarih
kitaplarında İskilip Kalesinin 2 tane yer altı gizli geçidi
bulunduğundan bahsedilmesine rağmen günümüzde bu geçitlerle ilgili her
hangi bir kalıntı bulunmamaktadır. Bahsi edilen gizli geçit
kapılarından birisinin Çarşı Camii minare girişinin yanında olduğu
söylenmesine rağmen bu konuda bilimsel bir çalışma yapılmamıştır.
Kale
zirvesinin her iki yönünde Ramazan aylarında İftar ve Sahur
vakitleriyle Milli Bayram törenlerinde atılan 2 adet tarihi top
kulübeleri vardır. Fakat bu top kulübeleri yapılış tarzıyla kalenin dış
görünümünü bozmaktadır. Sonradan kale yapısına eklenen bu tuğladan
yapılan top kulübeleri kalenin dış görünümünü bozmaktadır. Günümüzde
kulübelerde bulunan bu toplar kullanılmamaktadır. Bu topların yerine
ses bombaları kullanılmaktadır. Tarihi değeri de olan toplar
kullanılmasa bile korunmaları açısından mevcut kulübelerin yerine taş
yapılı kulübeler inşa edilerek bu toplar korunmalıdır.